Voorwoord van de voorzitter

Korte terugblik
De afgelopen maanden hebben wij een drietal lezingen georganiseerd die uitstekend zijn bezocht. De eerste, op 8 oktober, was gecombineerd met een korte rondleiding en ging over de 12 familieleden van Vincent van Gogh die op onze begraafplaats zijn begraven. Na een korte lezing werd een aantal ‘Van Goghgraven’ bezocht.
In november was het 200 jaar geleden dat de historicus Fruin werd geboren. Professor Henk te Velde, de bezetter van de Fruinleerstoel aan de Leidse universiteit, hield een interessante lezing over deze pionier van de moderne vaderlandse geschiedenis. Na afloop van de lezing werd door hem en onze voorzitter Lodewijk Kallenberg op het graf van Fruin een bloemstuk gelegd.
Als laatste in de activiteiten van het afgelopen jaar was er de ‘Jesselezing’ op 10 december. Ons bestuurslid Anneke Jesse hield in een volle aula een mooi verhaal over haar grootvader, de bekende Leidse architect H.J. Jesse.

Bloemstuk op het graf van Fruin

Jesselezing in de aula

Nieuwe plannen
Het bestuur is ver gevorderd met een nieuw beleidsplan voor de jaren 2024-2028. In deze nieuwbrief treft u - na de aankondigingen van de lezingen voor januari en februari - een plan aan om de lezingen en rondleidingen in een ander jasje te gaan gieten. Tot 2013 was er eigenlijk alleen eenzelfde algemene rondleiding. Vanaf dat moment hebben we deze gevarieerd in een tiental thematische rondleidingen (fabrikanten, predikanten, vrouwen, hoogleraren, musea etc.). Nu, tien jaar verder, zijn we toe aan iets nieuws. Wat we van plan zijn leest u verderop in deze nieuwsbrief.

Prettige feestdagen
Aan het einde van dit jaar wenst het bestuur u een prettige jaarwisseling en een voorspoedig 2024 toe in goede gezondheid. Wij hopen velen van u volgend jaar weer aan te treffen bij onze activiteiten. Het programma voor de komende maanden treft u in deze nieuwsbief aan.

Zondag 14 januari 14.00 uur: lezing “Onder water in Leidse grachten” door Aaf Verkade
NB: In tegenstelling tot het verleden zullen alle lezingen en rondleidingen vanaf 2024
om 14 uur beginnen!
Over het onderwerp
Al ruim tien jaar onderzoekt Aaf Verkade al snorkelend - met speciale toestemming - de Leidse stadswateren. Aan de zonnige Singelkant van de Begraafplaats Groenesteeg varen veel boten en aan de andere kant ligt het stilstaande water in de schaduw van de bomen. Dankzij het plaatsen van de watertuinen en de kerstboom in de doodlopende Binnenvestgracht weten de inheemse vissoorten zich redelijk staande te houden in het jaarlijks verder opwarmende water. Aaf legt uit hoe het vissenmonitoringsonderzoek en schoonhouden van de grachten met hulp van buurtbewoners in zijn werk gaat. Ook licht zij toe hoe wordt geprobeerd de invasieve exoten in dit onderzoekstraject met assistentie van getrainde roofvissen terug te brengen tot beheersbare aantallen. Fraaie onderwaterfoto’s en sterke verhalen zijn gegarandeerd. Er is ruimte genoeg voor vragen en antwoorden!
Over de spreker
Na het VWO studeerde Aaf Verkade een aantal jaren: eerst biologie aan de Universiteit Leiden, daarna HBO-verpleegkunde (beide niet afgemaakt) en MBO Paraveterinair. Zij is de oprichter en landelijk coördinator ‘Kat uit de Gracht’ en tevens coördinator en projectleider ‘Onder water in Leiden’ bij de KNNV en IVN Leidse regio. In 2022 werd zij koninklijk onderscheiden als Ridder in de orde van Oranje-Nassau en in 2023 was Aaf winnaar van de Heimans en Thijsseprijs, een prijs als erkenning voor het populariseren van onderzoek in de natuur.

Zondag 4 februari 14.00 uur: lezing “De Leidse deken(fabrieken) en hun directeuren”
door Mienke Simon Thomas
Over het onderwerp
Op de begraafplaats Groenesteeg liggen minstens tien directeuren van voormalige Leidse dekenfabrieken begraven. Dat is niet verwonderlijk. De meesten hadden hun weverij in de 19de eeuw uitgebreid tot een grote onderneming met soms wel een paar honderd werknemers. De directeuren konden zich een woning aan de Leidse Herengracht veroorloven en behoorden tot de stedelijke elite.
In de lezing wordt verteld hoe in Leiden vanaf 1600 het weven van dekens een specialisme werd naast die van de tientallen andere nieuwe stoffen die men tezamen de nieuwe Draperij of nieuwe Nering noemde. Maar in tegenstelling tot deze andere ‘neringen’ en zelf anders dan het beroemde laken, overleefden de dekens tot het midden van de twintigste eeuw. Wollengarenfabrieken en dekenfabrieken waren toen nog de enige textielfabrieken in Leiden. Tot het begin van de vorige eeuw was de helft van de inwoners hier direct of indirect van afhankelijk.
Naast deze - vreemd genoeg - nog grotendeels onbekende geschiedenis van bijna vier eeuwen dekennijverheid, zal natuurlijk ook verteld worden wat er bekend is over de tien dekendirecteuren die hun laatste rustplaats op Groenesteeg kregen.
Over de spreker
Mienke Simon Thomas (1954) was bijna dertig jaar conservator vormgeving in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Samen met vijf anderen richtte zij drie jaar geleden de Stichting Leidse Deken op. Deze Stichting heeft een tweeledig doel: enerzijds het onderzoeken en bekendmaken van de ooit zo bloeiende dekennijverheid in Leiden en anderzijds het opnieuw vervaardigen van Leidse wollen deken. Voor dit doel werd twee jaar geleden aan het Papegaaisbolwerk een ambachtelijke dekenwerkplaats opgericht.

Lezingen en rondleidingen in 2024
Gedurende de afgelopen jaren zijn er veel goedbezochte lezingen en rondleidingen geweest op onze mooie begraafplaats. Deze lezingen/rondleidingen waren gebaseerd op personen die begraven liggen op de Groenesteeg. Ook in het nieuwe jaar starten we weer met lezingen en de eerste staan al ingepland (zie eerder in deze nieuwsbrief). Het idee is om de nieuwe activiteiten te baseren op wisselende thema’s en deze een combinatie van presentatie en rondleiding te laten zijn. In de winterperiode zal de presentatie in de aula (binnen) in verhouding aanmerkelijk langer duren dan de rondleiding (buiten) en in de periode april-september is het omgekeerde het geval.
Voorlopige thema’s voor dit nieuwe type lezingen/rondleidingen zijn:
- Rouwverwerking;
- Medische zorg en pestepidemie;
- Burgemeesters (in het kader van de burgemeestersverkiezing);
- 3 oktoberviering (in het kader van 450 jaar Leidens Ontzet);
- Studenten;
- Natuur(historie);
- Componisten en muziek;
- Verzet in WOII (in het kader van de 80ste sterfdag van Irawan Soejono);
- Universiteit (in het kader van het 450-jarig bestaan);
- Maatschappelijke ontwikkelingen in Leiden tussen 1800-1950;
- Grijs en groen (resp. de graven en de natuur).

Natuurlijk worden bij al deze onderwerpen ook de verbinding naar onze begraafplaats gelegd. Heeft u interesse om een bijdrage te leveren óf weet u een passend onderwerp, neem dan contact op met een van onze bestuursleden. En natuurlijk hopen we u snel te zien bij (een of meer van) onze activiteiten. Zet de volgende data maar alvast in uw agenda: 14 januari, 4 februari, 3 maart, 7 april, 26 mei, 7 juli.
Alles op een zondag om 14:00 uur. Tot snel ziens in onze Aula!

Vrijwilliger worden op de Historische begraafplaats Groenesteeg.
Wij, de groenploeg van 12 vrijwilligers van de Historische begraafplaats Groenesteeg te Leiden zijn op zoek naar extra vrijwilligers die dit mooie stukje groen binnen de Leidse singels mee willen helpen onderhouden. Zelf vinden wij dat we een leuke en gezellige groep hebben, maar dat aanvulling zeer welkom en gewenst is.
De Historische begraafplaats Groenesteeg is een rijksmonument, zowel de aula als de velden met graven. De Gemeente Leiden maait tweemaal per jaar en doet groot onderhoud zoals bomen en heggen. Wij doen verder al het handwerk, waarbij behoud van de graven, duurzaamheid en biodiversiteit belangrijk zijn.
Wij werken op dinsdag van 09.30 uur tot 13.00 uur - met een koffiepauze - en houden een zomer- en winterstop, die in overleg wordt bepaald. De werkzaamheden bestaan onder andere uit: Graven vrijhouden van ongewenst groen, rondom de grafstenen gras wegsteken, schoffelen, bladharken, Japanse duizendknoop verwijderen, keldergraven vegen, plantenlijst bijhouden en grindpaden op breedte houden.
Wil je meehelpen als vrijwilliger om de Historische Begraafplaats Groenesteeg mooi en in stand te houden, neem dan contact op met het secretariaat van de Historische Begraafplaats Groensteeg via e-mail secretariaatgroenesteeg(at)gmail.com.
Ons adres is: Groenesteeg 126, 2312 SR Leiden.

Begraafplaats Groenesteeg, gefotografeerd met drone (Edwin Haasbroek)