Voorwoord van de voorzitter: Winnaar van de Gouden Terebinth!
Van grote successen kun je blijven genieten. Het winnen van de Gouden Terebinth op 24 februari 2024 was een nieuw hoogtepunt in ons 32-jarig bestaan. Behalve de eer, een schildje voor op de gevel van de aula en de trofee, is er een bedrag van 1.000 euro aan verbonden, dat aan funerair erfgoed moet worden besteed. Wij gaan ons beraden over een mooie bestemming. Suggesties zijn van harte welkom.

Presentatie door Lodewijk Kallenberg

Schildje voor op de gevel van de aula

Wisseltrofee De Gouden Terebinth

De Gouden Terebinth is een tweejaarlijkse landelijke onderscheiding, die wordt toegekend aan een organisatie die zich het beste heeft onderscheiden op het gebied van funerair erfgoed. Het betreft het behoud, onderhoud en het onder de aandacht van een groot publiek brengen. De R.K. begraafplaats Zijlpoort heeft de Stichting Groenesteeg als kandidaat voorgedragen.
Nadat wij in januari een uitgebreid rapport over onze werkzaamheden en activiteiten hadden ingediend, werden wij uit 15 kandidaten met twee andere begraafplaatsen genomineerd voor deze Gouden Terebinth. Op 24 februari hebben de drie genomineerden zich in Gorinchem voor zo'n 80 aanwezigen gepresenteerd, waarna de jury de begraafplaats Groenesteeg als winnaar heeft aangewezen.
Het juryrapport vermeldt onder andere dat zij onder de indruk zijn van de brede inzet van vrijwilligers en andere betrokkenen en de veelzijdigheid van de activiteiten die worden aangeboden.
Wij beschouwen deze toekenning als een blijk van waardering voor al het werk dat onze vrijwilligers verrichten. Het is een stimulans om op deze wijze verder door te gaan.
Het Leidsch Dagblad heeft tweemaal aandacht aan het winnen van de Gouden Terebinth geschonken: een bericht direct na de toekenning en een interview enkele dagen later.

Zondag 14 april 14.00 uur:
“Cholera en academische gezondheidszorg in Leiden in de 19e-eeuw”
Over het onderwerp:
Op zondag 14 april wordt om 14.00 uur op de begraafplaats Groenesteeg een bijeenkomst georganiseerd over cholera en academische gezondheidszorg in Leiden in de 19e-eeuw. Na een korte lezing door Gert van Dijk in de aula is er een rondleiding langs de graven van enkele personen, verbonden met deze onderwerpen. De aula is vanaf 13.30 uur open en de toegang is gratis.
In het begin van de 19e-eeuw wist niemand hoe een epidemie zoals die van cholera ontstond. Sommige geleerden weten de schuld aan 'kwade dampen', en anderen zochten het in iets besmettelijks, zonder te weten hoe dat werkte. In die eeuw waren er maar liefst 6 cholera-pandemieën. Slechte sanitaire omstandigheden en onveilig drinkwater vergroten de kans op cholera. Dit betekende dat in de 19e-eeuw vooral arme mensen deze ziekte kregen. Aangezien de sterfte aan cholera op kan lopen tot meer dan 50%, vielen er veel doden: in 1849 stierven meer dan 23.000 van de ongeveer drie miljoen Nederlanders aan cholera.
De Leidse academische medische zorg liep in het begin van de 19e-eeuw niet echt voorop in de wereld, maar later, in 1873, kwam er toch een nieuw academisch ziekenhuis, na langdurig touwtrekken en gekibbel over geld tussen stad, universiteit en regering. De nieuwe kennis over besmettelijke ziekten zoals cholera speelde hier toen wel een rol bij. Het 'Academisch Ziekenhuis Leiden' werd gehuisvest in een nieuw gebouw aan de Steenstraat, waar later het Museum voor Volkenkunde in kwam, nu Wereldmuseum Leiden geheten.
Over de spreker:
Gert van Dijk was tot zijn pensioen medisch specialist in het AZL en later het LUMC. Hij woont nu in de Meelfabriek met uitzicht op de begraafplaats Groenesteeg. 's Ochtends loopt hij door Leiden, op zoek naar mooi licht om stadstekeningen in klare lijn te kunnen maken.

Academisch Ziekenhuis Leiden (1880)

Kleine beestjes op Groenesteeg op dinsdag 16 april
Het bekende KRO-NCRV TV-programma ‘Binnenste Buiten” heeft enige tijd geleden op onze begraafplaats opnamen gemaakt over kleine beestjes op Groenesteeg. Het programma is inmiddels uitgezonden. Voor wie het heeft gemist: via onderstaande link kun je het programma nog terugzien: klikt u hier.
Naar aanleiding hiervan is er op dinsdag 16 april van 09.30 - 12.30 en van 14.00 - 17.00 uur een bijeenkomst op de begraafplaats ‘expeditie verborgen biodiversiteit’.
U kunt zich hier nog voor aanmelden door een e-mail te sturen naar maaikedevoogd(at)mail.com met vermelding of u het ochtend- of middagprogramma wilt bijwonen.

Expositie “Bomen - onze buren” van Lisanne Wepler (26 april - 12 mei)
In de periode 26 april tot en met 12 mei toont Lisanne Wepler haar etsen in de aula van de begraafplaats. De openstellingen met gratis entree in deze periode zijn:
- Vrijdag 26 april om 15.00 uur: opening met een gesprek over stadsbomen met Eduard Groen (Bomenbond Rijnland).
- Zaterdag 27 april en zondag 28 april: openstelling tussen 12.00 en 17.00 uur.
- Vrijdag 3 mei, zaterdag 4 mei en zondag 5 mei: openstelling tussen 12.00 en 17.00 uur.
- Vrijdag 10 mei, zaterdag 11 mei en zondag 12 mei: openstelling tussen 12.00 en 17.00 uur.
Onderwerp van de tentoonstelling zijn stadsbomen in Leiden. Vooral beeldbepalende bomen van de historische begraafplaats Groenesteeg, zoals de beroemde rode beuk. Deze boom is één van de dikste bomen van Nederland met een stamomtrek van bijna acht meter en ook de winnaar in de verkiezing tot mooiste Boom van Zuid-Holland.
De etsen maakt de kunstenares op locatie vanuit observatie met oude diepdruktechnieken. Tijdens de tentoonstelling in de aula toont Wepler nieuwe werken van haar serie “Bomen - onze buren“. Met de gebruik-te technieken brengt Wepler verschillende aspecten aan het licht. Knoestige, bizarre vormen, soms ook het hele wereldlandschap van een boomschors onder Weplers etsnaald tot leven. Je voelt dat de natuur-beleving centraal staat in haar werk:
'Je kunt pas echt zien wat er aan de hand is als je voor de boom zelf zit en op de plaat krast’.

Lisanne Wepler: ets van de beuk op de historische begraafplaats Groenesteeg

Zondag 26 mei 14.00 uur: “Leidse burgemeesters”
In het kader van de benoeming van een nieuwe burgemeester voor Leiden wordt op zondag 26 mei op de begraafplaats Groenesteeg een bijeenkomst georganiseerd over Leidse burgemeesters.
Allereerst wordt in de aula aandacht geschonken aan de aanstaande benoeming van de nieuwe burgemeester voor Leiden. Op 7 maart jl. heeft de gemeenteraad de profielschets vastgesteld, waarin is beschreven wat voor burgemeester Leiden zoekt. De volgende stappen om te komen tot de benoeming van de burgemeester worden uiteengezet.
Vervolgens is er een rondleiding over de begraafplaats langs de graven van de vijf personen, die tussen 1843 en 1905 burgemeester van Leiden waren en op Groenesteeg zijn begraven. Het betreft Du Rieu (1843-1851), graaf van Limburg Stirum (1851-1858), Tieboel Siegenbeek (1858-1866), De Laat de Kanter (1880-1894) en Was (1894-1905). Van de Brandeler, tussen 1866 en 1880 burgemeester van Leiden, is de enige burgemeester uit deze ruim zestigjarige periode die niet op Groenesteeg is begraven.
Ook bij slecht weer gaat deze bijeenkomst door. In plaats van een rondleiding wordt dan in de aula een presentatie verzorgd over de vijf burgemeesters, die op Groenesteeg ter aarde zijn besteld.

Paul de Rieu

Louis de Laat de Kanter

François Was

Zondag 9 juni 14.00 uur: IVN-Wandeling
Onder de deskundige leiding van enkele natuurgidsen van het IVN, afdeling Leiden, wordt op zondag 9 juni een natuurwandeling over de begraafplaats gehouden. Ongetwijfeld zal er op deze wandeling heel wat te genieten zijn van de bijzondere natuur op Groenesteeg. Verzamelen om 14.00 uur bij de ingang van de begraafplaats.

De begraafplaats Groenesteeg in mei/juni

Kleine restauratie van graven
Het verval op de begraafplaats gaat geleidelijk, maar is onvermijdelijk. De laatste grote restauratie vond plaats in 2014/2015; die daarvoor stamde uit 1993/1995. Er is besloten om niet meer zolang te wachten, maar regelmatiger kapotte zerken te restaureren. Onlangs, in maar 2024 is een aantal graven onder handen genomen. Op deze wijze hopen wij nog beter met het funerair erfgoed op onze historische begraafplaats om te gaan.

Restauratiewerkzaamheden maart-april 2024